Als trainer motiverende gespreksvoering van professionals in de gezondheidszorg heb ik regelmatig de frustrerende ervaring dat ik een hulpverlener wel enthousiast kan maken om motiverende gespreksvoering toe te passen in de behandelkamer, maar dat deze vervolgens in het dagelijks werk tegen een muur oploopt omdat het management een sturende stijl van leidinggeven gebruikt. Je kan wel een mooi gesprek hebben met een ambivalente cliënt, maar als je leidinggevende je vervolgens opdraagt om een verandering te forceren in de behandeling, is het enthousiasme gauw bekoeld. Dus ook leidinggevenden, en beter nog, de gehele organisatie, zouden getraind moeten worden in motiverende gespreksvoering.

Daarom ben ik in 2016 ook leidinggevenden in de gezondheidszorg gaan trainen in motiverende gespreksvoering. In de trainingen viel mij op dat er een grote overlap is in de dynamiek tussen hulpverlener-cliënt en leidinggevende-professional, maar dat de vertaling niet één-op-één mogelijk is. Leidinggevenden worstelden bijvoorbeeld met disfunctionerende medewerkers en vroegen zich af wanneer motiverende gespreksvoering nog gepast was en wanneer een sturende stijl van gespreksvoering nodig was. Hoewel dit een boeiende dynamiek gaf in de trainingen waar we met elkaar wel een antwoord op vonden, miste ik een vertaling van motiverende gespreksvoering naar organisaties.

Miller en Rollnick, de geestelijke vaders van motiverende gespreksvoering, zijn ook de drijvende krachten achter een hele boekenreeks over motiverende gespreksvoering, uitgegeven bij Guilford Press. Tot mijn blijdschap vond ik daar in 2020 het pareltje Motivational interviewing for leaders in the helping professions: facilitating change in organizations, van Colleen Marshall en Anette Søgaard Nielsen. Dit boek is specifiek geschreven voor leidinggevenden in de gezondheidszorg. Beide auteurs hebben ruime ervaring in leidinggevende functies en zijn lid van het internationale Motivationale Interviewing Network (MINT).

Het boek begint met een algemene uitleg wat motiverende gespreksvoering is en legt daarbij gelijk de link naar leiderschap. Daarna leggen de auteurs vanuit de vier processen (engaging, focussing, evoking en planning) uit hoe motiverende gespreksvoering een plek kan krijgen binnen een organisatie. Dit doen ze op drie niveaus: de medewerker, de teams en de organisatie.

In de hoofdstukken werken ze alle onderdelen van motiverende gespreksvoering uit, begeleid met voorbeelden uit de dagelijkse praktijk. Elke hoofdstuk eindigt met een aantal reflectieve vragen waarin de leidinggevende de link kan leggen naar de eigen teams en organisatie. Verder gebruiken ze in het hele boek vignetten die steeds, vanuit de verschillende niveaus, illustreren wat er in het hoofdstuk beschreven is.

Ook de ethische kant krijgt ruim aandacht. Wanneer is het toepassen van motiverende gespreksvoering gepast en wanneer niet? Heel nuttig hierbij vond ik de vraag ‘Wie profiteert van de gedragsverandering, de leidinggevende zelf, de organisatie of de medewerker’?

Kortom, eindelijk een boek dat het gat tussen de professional in de zorg en het management dicht. Nu maar hopen dat de Nederlandse vertaling er snel zal komen.

T. Koetsier, klinisch psycholoog-psychotherapeut, Oterleek