Het zijn boeiende én uitdagende tijden voor de geestelijke gezondheidszorg en de psychiatrie in het bijzonder. Het vakgebied lijkt, onder druk van zowel buiten de eigen professionele kring als erbinnen, op zoek naar een nieuwe identiteit. De oude ankerplaatsen, lees het categoriaal denken en de DSM-
diagnostiek, eroderen. Het losgeslagen schip is op zoek naar een nieuwe ankerplaats, maar heeft die nog niet gevonden.

Op verschillende plaatsen probeert men te ankeren. De neurowetenschappelijke bodem is interessant, maar momenteel onvoldoende vertaalbaar naar de praktijk om klinisch te verankeren. Big data hebben grote potentie, onder andere voor meer geïndividualiseerde vormen van aanpak, maar concrete uitwerkingen laten nog op zich wachten. We moeten (terug) naar dimensionele beschrijvende diagnostiek en het categoriale loslaten. Fijn, maar hoe vertaalt zich dat in de praktijk als een verzekeraar een diagnose vraagt om een arbeidsongeschiktheid te rechtvaardigen?

Kortom, boeiende tijden met veel meer vragen dan antwoorden. Verschillende Nederlandstalige boeken zijn recent in deze tijdsgeest gepubliceerd (Van Os en Denys), elk gericht op het zoeken naar een nieuwe identiteit van het vak. Het prikkelende boek van Floortje Scheepers sluit hierbij aan. Het schetst mooi de uitdagingen van het zoeken en de bescheidenheid over het actuele kunnen.

Het is een boek met veel stemmen. Naast de leidende stem van de auteur, de vele verhalen van patiënten (verzameld uit de verhalenbank) laat de auteur ook een hele schare van maatschappelijk relevante stemmen (wetenschappers, schrijvers en ervaringsdeskundigen) een reflectie geven op delen van de tekst. Deze meerstemmigheid is zowel de kracht als een zwakte in het boek. Ze weerspiegelt mooi het brede spectrum van vragen en onwetendheid waar we momenteel op botsen én tegelijkertijd de behoefte aan samen zoeken en aan verbondenheid. Daarnaast, en dat geldt voor het hele boek, lijkt het erg moeilijk een duidelijke lijn aan te houden én vooral concrete (nieuwe) oplossingen te bieden.

Tijdens het lezen groeide (althans bij mij) het gevoel dat de auteur wel erg veel weg relativeert van de mogelijkheden en krachten in ons vakgebied. Verfrissend zijn dan ook reflecties van enkele bijdragen die wat tegenwind bieden tegen te veel postmodern relativeren van de werkelijkheid.

Samenvattend: een boek vol boeiende ideeën en gedachten, dat vooral vragen oproept en niet pretendeert een uitgewerkt nieuw kader of paradigma te bieden. Veel onzekerheid en zoals de auteur aangeeft: we moeten net meer én beter met onzekerheid
kunnen omgaan in dit vak. Complex, dynamisch én subjectief is de (meervoudige) werkelijkheid. Scheepers schreef er een interessant, verwarrend boek over.

G. Dom, psychiater, Boechout