Het was enigszins bevreemdend voor ons om een recensie te schrijven over dit gerenommeerd handboek, aangezien professor Cacioppo in 2018 helaas overleden is. Deze 4de editie biedt ons gelukkig nog wel een kans om postuum een eerbetoon aan hem te brengen en om dit leerrijk en boeiend boek in de kijker te zetten. Cacioppo was destijds de redacteur van het tijdschrift Psychophysiology en tevens voorzitter van de Society for Psychophysiological Research. Dit standaardwerk voorziet dan ook in een zeer goed onderbouwd en omvattend overzicht van de huidige stand van kennis over dit snel evoluerend domein van wetenschappelijk onderzoek.

Het handboek is samengesteld als een reader. Na de inleidende en conceptuele hoofdstukken over de fundamenten van de neurofysiologie en neuropsychologie volgt er een deel met 14 hoofdstukken waarin de psychofysiologie van de verschillende orgaansystemen besproken wordt, met om te beginnen een reeks van 4 hoofdstukken over de beeldvorming en de neurofysiologie van het brein. De auteurs besteden ook aandacht aan de (epi)genetica en de psychoneuro-immunologie.

Hierna volgt een deel met 9 hoofdstukken over specifieke onderwerpen, waaronder: de interoceptie, de emoties, de stresshormonen, de ontwikkeling, de taal en de klinische psychofysiologie.

Het laatste deel omvat 5 hoofdstukken over onderzoeksmethodologie, met ook aandacht voor complexe statistische technieken zoals multilevel modeling en voor nieuwe ontwikkelingen in psychofysiologisch onderzoek.

De hoofdstukken zijn in het algemeen goed gestructureerd en op een heldere en bondige wijze geschreven. De uitgave met een harde kaft is erg fraai en de redactie verduidelijkt de inhoud aan de hand van talrijke tabellen, figuren en illustraties. Het midden van het boek bevat ook een 25-tal geplastificeerde bladen met aanvullende illustraties en figuren in kleur.

Een nadeel op inhoudelijk vlak is dat sommige belangrijke onderwerpen nauwelijks aandacht krijgen, zoals de vestibulaire en auditieve psychofysiologie en de slaapfysiologie. Er zou volgens ons ook meer aandacht moeten uitgaan naar de klinische psychofysiologie en de betreffende toepassingen en implicaties. Tot slot zou er een internetforum met aanvullingen en met een leeromgeving beschikbaar moeten zijn voor kopers van het boek.

Dit zeer degelijke handboek kunnen wij aanbevelen aan eenieder die zich wenst te verdiepen in het boeiende domein van de psychofysiologie, maar het vergt toch wel een zekere basiskennis van de (neuro)fysiologie. Het lijkt voornamelijk interessant voor neurowetenschappelijk en biomedisch onderzoekers, evenals voor psychiaters en psychologen met een bijzondere interesse in dit domein. De (klinische) psychofysiologie vormt overigens één van de basisdisciplines van de psychosomatische geneeskunde.

F. Van Den Eede, I. Mestdagh, psychiater, Antwerpen