De psychiatrie leunt als medisch vakgebied aan bij andere disciplines, van neurowetenschappen en genetica tot filosofie en sociologie. Inzichten uit de aangrenzende disciplines kunnen soms een verhelderend perspectief bieden op psychiatrische onderwerpen. Thugs and thieves kan men dan ook lezen als een sociologische bijdrage aan een onderwerp dat ook in de psychiatrie zijn plaats kent: het ontstaan van geweld en criminaliteit.

De auteurs onderzoeken of er een verschil bestaat tussen het ontstaan van gewelddadige en niet-gewelddadige criminaliteit. In de huidige literatuur zou men dit onderscheid onvoldoende maken, wat leidt tot onduidelijkheid en conclusies over beide fenomenen die vooral op vooroordelen gestoeld lijken te zijn. Het ontrafelen van deze twee fenomenen zou tot betere verklaringen en tot slot ook tot betere preventiestrategieën kunnen leiden.

Het boek is opgebouwd uit vier secties. In de eerste sectie wordt het belang van de onderzoeksvraag in de context van de huidige literatuur aangetoond. De tweede sectie focust op factoren uit de ontwikkeling. Aan de hand van een uitgebreid literatuuroverzicht komen factoren zoals intelligentie, opleiding, hechting, ouderlijke warmte, en trauma en misbruik aan bod als mogelijke etiologische factoren. In de derde sectie ligt de focus op de context en de motivatie voor geweld, en ook daar toont een literatuuronderzoek de rol van armoede, de eigen subcultuur en het gebruik van middelen.

De auteurs vatten de resultaten vervolgens samen in de vierde sectie en stellen daar enkele conclusies voor. Etiologische factoren die een grotere kans maken om tot geweld te leiden zijn: slachtoffer zijn van seksueel misbruik of fysiek geweld, ouderlijke afwijzing en deelnemen aan een meer gewelddadige subcultuur. Andere factoren, zoals een lage intelligentie en beperkte opleiding, armoede en druggebruik, zijn geassocieerd met criminaliteit in het algemeen en dus niet specifiek genoeg om het onderscheid te maken.

Het boek is nauwgezet geschreven en alle stellingen worden uitgebreid door referenties en statistische analyses onderbouwd. Dit maakt dat men zich hierin als lezer kan verliezen, terwijl duiding en beschouwing soms achterwegen blijven. Een belangrijke sterkte van dit boek is dat het niet vervalt in hetzij sociaal determinisme, hetzij eenzijdig individualisme.

Vanuit psychiatrisch oogpunt is het grootste nadeel dat de auteurs ervoor gekozen hebben niet in te gaan op psychiatrische symptomen of aandoeningen als mogelijke etiologische factoren. Ook de bespreking van preventieve maatregelen biedt onvoldoende stof om voor de psychiatrische praktijk bruikbaar te zijn. Dit boek is vooral een aanrader voor wie op zoek is naar een academische analyse van verklaringen voor geweld en criminaliteit, terwijl men vanuit psychiatrisch oogpunt toch onvoldaan blijft.

Z. Van Duppen, arts in opleiding tot psychiater, Leuven