Vijf jaar na het verschijnen van het eerste Nederlandstalig basiswerk over klinische kinderneuropsychologie is een nieuwe versie op de markt gekomen. De opbouw van deze uitgave is grotendeels hetzelfde als de eerste versie. Het bestaat uit een inleidend hoofdstuk over klinische kinderneuropsychologie. Het eerste deel behandelt in acht hoofdstukken de ontwikkeling van de hersenen, perceptie, motoriek , taal en spraak, geheugen, aandacht en executieve functies, emotie en sociale cognitie en intelligentie. In het tweede deel wordt de neuropsychologische diagnostiek-behandelcyclus uitgebreid toegelicht. In deel drie komen domeinen van aanvullende diagnostiek zoals event-related potentials (erp), mri en gedragsgenetica aan de orde. Opvallend is dat het interessante hoofdstuk over stressregulatie opnieuw in dit deel rond diagnostiek is opgenomen.

Het volgende deel, waarin de auteurs specifieke beelden bespreken, is uitgebreid met een nieuw hoofdstuk over disruptieve, impulsbeheersings- en andere gedragsstoornissen. De auteurs geven aan dat één van de redenen om een vernieuwde versie van dit handboek uit te geven, het verschijnen is van de nieuwe dsm. Met de toevoeging van dit hoofdstuk bevestigen de auteurs dat regulatiemechanismen zoals executieve functies een belangrijke onderliggende rol in het ontstaan en in stand houden van gedragsproblemen kunnen spelen.

In de andere hoofdstukken bespreken zij respectievelijk traumatisch hersenletsel, hersentumoren, epilepsie, intoxicaties bij zwangerschap, infectiezieken en auto-immuunaandoeningen, motorische ontwikkelingsstoornissen, dyslexie, adhd, autismespectrumstoornissen, non-verbale leerstoornissen en genetische beelden zoals turner- en klinefeltersyndroom. De uitgave eindigt opnieuw met de bespreking van twee casussen.

Zijn er naast de toevoeging van een extra hoofdstuk nog belangrijke veranderingen? Een eerste vaststelling is dat er een substantiële uitbreiding is van het aantal bladzijdes. Deze uitgave telt ruim 130 pagina’s meer. De hoofdstukken over aanvullende diagnostiek, met uitzondering van het hoofdstuk rond beeldvorming, zijn in vergelijking met de vorige editie uitgebreid.

De literatuur van de beschikbare hoofdstukken is bijgewerkt, maar voor sommige delen blijft dit beperkt. De problematiek van een niet-verbale leerstoornis is voor de meeste mensen in het klinische werkveld niet onbekend. Het blijft opmerkelijk hoe weinig nieuwe inzichten er ontstaan en hoe weinig wetenschappelijk onderzoek hierover verschijnt. De auteurs van dit hoofdstuk erkennen dit probleem. In afwachting van nieuwe inzichten beklemtonen ze het belang van het opstellen van een degelijke sterkte-zwakteanalyse. De hoofdstukken over specifieke ziektebeelden bieden een mooi actueel overzicht, maar de specifieke neuropsychologische insteek blijft soms beperkt.

Er worden verschillende pediatrische ziektebeelden besproken, maar de laatste jaren wordt het meer en meer duidelijk dat de klinische kinderneuropsycholoog binnen het breder pediatrisch werkveld een belangrijke rol kan spelen. Een hoofdstuk over neuropsychologische bevindingen bij minder voor de hand liggende pediatrische aandoeningen zoals congenitale hartafwijkingen, metabole aandoeningen, spierziektes,… zou voor de volgende uitgave een meerwaarde kunnen bieden.

Deze tweede editie blijft een belangrijk standaardwerk over de rol en plaats van de neuropsychologie in het klinisch werk met kinderen en adolescenten. De uitbreiding van deze editie in vergelijking met de vorige illustreert alvast duidelijk dat de klinische kinderneuropsychologie een dynamisch en expanderend onderzoeksdomein is.

J. Lemiere, neuropsycholoog, Leuven