Zwanger zijn en een kind krijgen zijn ingrijpende gebeurtenissen voor de (aanstaande) moeder en haar omgeving. De discipline binnen de geneeskunde die zich richt op psychiatrie en zwangerschap is redelijk nieuw. Mijke Lambrechtse-van den Berg, Inge van Kamp en Hanneke Wennink zijn respectievelijk psy­chiater, gynaecoloog-perinatoloog en kinderarts en bundelden hun krachten om tot een eerste Nederlandstalig handboek te komen. In dit handboek trachten zij informatie en adviezen te bieden aan alle disciplines die bij de behandeling van een zwangere met psychische kwetsbaarheid betrokken zijn.

Het boek is overzichtelijk en goed gestructureerd. Elk hoofdstuk wordt duidelijk ingeleid waarna bespreking volgt met regelmatig samenvattende conclusies. Aan het einde wordt telkens een opsomming van praktische adviezen geformuleerd. Deze duidelijke structuur maakt dit werk makkelijk hanteerbaar.

Als handboek laat het zich het beste samenvatten aan de hand van een korte toelichting over de zeven delen waaruit het bestaat. In het eerste deel worden zowel de meest voorkomende als zwangerschapspecifieke psychiatrische ziektebeelden besproken. Deze introductie maakt meteen duidelijk dat het een multidisciplinair gericht boek is. Immers, de meest voorkomende psychiatrische ziektebeelden worden weliswaar beknopt, maar toch zeer duidelijk besproken. Voor disciplines die niet op regelmatige basis in aanraking komen met psychiatrie zoals gynaecologie lijken ze me net voldoende informatie te bevatten om de kennis op te frissen. Vervolgens gaan de auteurs verder in op de laatste wetenschappelijke inzichten over deze ziektebeelden en seksualiteit, zwangerschap, postpartumperiode en/of ouderschap.

Het tweede deel beschrijft de effecten van stress en middelengebruik op zwangerschap, lactatie en het kind.

Het derde deel omvat de effecten van psychofarmaca op zwangerschap, lactatie en het kind. Tabellen vatten de verschillende wetenschappelijke studies samen.

De relatie tussen de psychisch kwetsbare moeder en haar kind, de effecten hiervan en mogelijke interventies zijn het onderwerp van het vierde deel. Hier bevat het boek voor het eerst ook casusmateriaal. Dit casusmateriaal is echter nog erg beperkt en mocht wat mij betreft gerust uitgebreider.

In het vijfde deel bespreken de auteurs enkele situaties rondom de zwangerschap,zoals infertiliteit en tienerzwangerschap. In het zesde deel komen verschillende behandelstrategieën aan bod. De verschillende expertisecentra worden kort besproken alsook enkele behandelvormen en coaching. Deel 7 bevat twee hoofdstukken die dieper ingaan op enkele juridische aspecten zoals dwangopname en voorlopige ondertoezichtstelling. Deze hoofdstukken bevatten opnieuw casusmateriaal om de theorie aan de hand van de praktijk te verduidelijken. Beide hoofdstukken benaderen echter jammer genoeg enkel Nederlandse situaties. Voor een volgende editie kan ik warm aanbevelen ook een toelichting te geven op de Belgische omstandigheden.

Het boek bevat alles wat een goed handboek nodig heeft. Het is een erg volledige beschouwing, geschreven door experts uit verschillende disciplines waarbij relevante raakvlakken tussen psychiatrie en zwangerschap aan bod komen. Er wordt evidence-based en up-to-date informatie gegeven en duidelijke praktische adviezen geformuleerd. Het boek is vlot leesbaar, maar hier en daar kan (uitgebreider) casusmateriaal het boek nog toegankelijker maken.

Ik kan dit handboek aanraden aan alle artsen die betrokken zijn bij de zorg voor psychiatrisch kwetsbare zwangere en/of pas bevallen vrouwen, hun partners en kinderen. Aangezien (bijna) alle psychiaters in aanraking kunnen komen met (mogelijk) zwangere vrouwen zou ik zelfs durven adviseren dit handboek te betrekken in de opleiding van psychiaters in opleiding. Door het brede bereik en de praktische adviezen kan dit handboek volgens mij immers bijdragen tot het verlenen van de beste zorg aan de patiënt.

J. Rivière