Dit is een tweede editie, 9 jaar na de eerste uitgave. De auteur heeft niet stilgezeten en heeft het boek uitgebreid met maar liefst 112 pagina’s met behoud van eenzelfde structuur en aantal hoofdstukken.

Loonen is arts én klinisch farmacoloog en slaat met dit boek een brug tussen de farmacologische kenmerken en het klinische effect van de belangrijkste neurotransmitters. Zodoende promoot hij het gebruik van een meer geïntegreerd begrip van deze systemen in de klinische praktijk. Met de huidige trend naar een meer evidence-based en een meer neurowetenschappelijke psychiatrie, vult dit boek naar mijn idee een belangrijke behoefte in bij psychiaters (in opleiding).

Zoals de auteur aangeeft, is er voor het goede begrip hoe de klinische effecten die we in de praktijk ervaren neurofysiologisch tot stand komen een grondige biologische en fysiologische achtergrondkennis nodig. Die is gelukkig te vinden in het inleidende hoofdstuk. Door handig gebruik te maken van talrijke illustraties die de tekst mee ondersteunen, neemt het eerste hoofdstuk de lezer mee in het ontstaan van de hersenen met het vormen van de neurale plaat, via de verschillende componenten van de synaps naar het ontstaan van de grote hersenstructuren.

In de volgende zeven hoofdstukken bespreekt de auteur steeds een neurotransmitter of een groep van neurotransmitters, zoals dopamine, serotonine, noradrenaline, acetylcholine, aminozuren en neuropeptiden. Het voorkomen in het lichaam van elk type receptoren voor elke neurotransmitter wordt mooi aangegeven, alsook de verschillende effecten die de neurotransmitter bewerkstelligt door juist op dat bepaalde receptortype te binden. Samenvattende tabellen laten door de bomen van de talrijke receptortypes het bos nog zien. Ten slotte worden de relevante en courantste producten besproken die gebruikmaken van deze systemen. Een mooie en logische opbouw, al impliceert dit ook wel wat herhaling in elk hoofdstuk.

De laatste vijf hoofdstukken bespreken steeds grote groepen hersenfuncties zoals ‘bioritme, slapen en waken’ of ‘willen, plannen, denken en bewegen’ en illustreren dat elke functie een intens samenspel is van al deze neurotransmitters en vaak van nog heel wat andere systemen. Een kritische opmerking bij deze vijf hoofdstukken is dat de hersenfuncties sterk reductionistisch worden bekeken. Desondanks illustreert dit deel wel dat zelfs ondanks het reductionisme de psychische functies onvoorstelbaar complex zijn.

Met een richtprijs van € 67,- is dit boek een aanrader voor psychiaters (in opleiding) die in hun klinische praktijk meer rekening willen houden met de huidige stand van de basale neurowetenschappen en met de volledige neurofysiologische werking van hun producten.

T. Pattyn