‘Een psychiatrische en/of verslavingsproblematiek in combinatie met het ouderschap is geen evidente weg, maar vaak één vol (soms zelf onwegneembare) hindernissen.’ Lies Wenselaar slaat de spijker op de kop in het voorwoord van haar boek. Ze pleit voor een integrale en gedeelde visie van hulpverleners in de volwassenen- en de jeugdzorg zodat de transgenerationele overdracht tussen ouder en kind sneller doorbroken kan worden door ouders te versterken in hun ouderrol en risicofactoren voor kinderen te verminderen of weg te nemen. Met dit boek slaagt ze zeker in haar opzet om hulpverleners warm te maken om ook de ouderrol van patiënten aan te spreken.

Het handboek van Wenselaar geeft een goed overzicht van de zorg voor gezinnen met een kopp- en kvo-problematiek (resp. kind van ouder met een psychiatrisch probleem en kind van verslaafde ouder). Zij volgt daarbij de route van praktische hulpverlening op maat (denk hierbij bijv. aan de chronische crises in deze gezinnen), de psychiatrische symptomen en de verslavingssymptomen en het belang hiervan voor de praktijk. Verder gaat zij in op ouderschap en opvoedingsstijlen, (emotionele) mishandeling, risicofactoren en protectieve factoren voor het kind, signalen van het kind in de verschillende leeftijdscategorieën en richt de focus op de verschillende problemen die bij ouders kunnen voorkomen. Daarbij kan het gaan om depressie, bipolaire stoornis, psychose, schizofrenie, borderlinepersoonlijkheidsstoornis, angststoornis, suïcide(poging), vrijwillige of gedwongen opname.

Bovendien geeft het boek ook (weliswaar soms summiere) handvatten om gesprekken met ouders én kinderen aan te gaan. Hierbij zit de sterkte er vooral in dat het boek een zo breed en volledig mogelijk beeld wil geven van de problematiek. Echter, soms bleef ik met vragen zitten en ik had graag gezien dat de tekst bij sommige stukken wat meer de diepte in was gegaan. Zo mis ik bij het stukje ouderschap een aantal praktische tools waarmee je een ouder een niet-passende opvoedingsstijl kan helpen doorbreken.

Desalniettemin is het boek een aanrader voor artsen in opleiding tot specialisten of beginnende therapeuten die zich willen verdiepen in het werken met gezinnen waarvan de ouder een psychiatrisch probleem of een verslavingsprobleem heeft. Zij zullen zeker een meerwaarde ervaren in de talrijke (oefen)casussen en de bijbehorende reflectieopgaven.

Naast het handboek voor de hulpverlener zijn er eveneens twee werkboeken beschikbaar: één voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische problemen en/of verslavingsproblemen en één voor de ouders zelf.

I. Glazemakers, ontwikkelingspsycholoog, Wilrijk