Het Textbook of substance abuse treatment is een typisch Amerikaans handboek dat beoogt een actueel overzicht te geven van de beschikbare kennis op het gebied van verslaving en de behandeling van mensen met een stoornis in het gebruik van middelen. Het is bedoeld voor zowel clinici als onderzoekers in het verslavingsveld.

In 53 (!) hoofdstukken wordt ingegaan op een veelheid van thema’s rond verslaving, waaronder de neurobiologie van verslaving, genetische aspecten, epidemiologie, screening, diagnostiek en indicatiestelling, preventie en vroeginterventie en de thans beschikbare farmacologische, psychologische en psychosociale behandelopties. Hierbij passeert een breed spectrum van psychoactieve middelen de revue: alcohol, tabak, cannabis, cocaïne, (meth-)amfetamine, hallucinogenen en clubdrugs, opiaten en benzodiazepines en andere sedativa. Het is logisch vanwege de titel van het boek dat men geen aandacht besteedt aan gokverslaving, de nieuwe en enige in de dsm-5 opgenomen gedragsverslaving onder de noemer ‘middelengerelateerde en verslavingsstoornissen’. Echter, gezien de relevantie voor de klinische praktijk in de verslavingszorg is dit een gemis.

De breedte van de onderwerpen die aan bod komen, is weliswaar aantrekkelijk voor het verkrijgen van een overzicht, maar heeft ook een prijs: in veel hoofdstukken ontbreekt net de diepgang waar meer gevorderde lezers behoefte aan zullen hebben. Gezien de brede ambitie is het opvallend dat men in het boek nauwelijks aandacht besteedt aan psychologische verklaringsmodellen van verslaving. Ook valt op dat het patiëntperspectief in het boek weinig aan bod komt. In de hoofdstukken over assessment, indicatiestelling (‘patient placement criteria’) en behandeling zijn de wensen en voorkeuren van de patiënt wat betreft zijn/haar behandeldoelen en behandelopties nauwelijks terug te vinden en nergens wordt ingegaan op gedeelde besluitvorming.

De hoofdstukken waarin de diverse middelen beschreven worden, verschillen aanzienlijk qua opbouw, waardoor een goed evenwicht tussen deze hoofdstukken ontbreekt. De hoofdstukken zijn bovendien van wisselende kwaliteit en vertonen inhoudelijk nogal eens overlap. Zo gaat men in veel hoofdstukken in op de dsm-5-classificatie en de verschillen met de dsm-iv, en al lezende, wordt dit echt storend. Hier wreekt zich de opzet met per hoofdstuk een groep auteurs die weinig instructies van de redactie lijken te hebben gekregen over de opbouw van hun hoofdstuk en het ontbreken van een goede eindredactie.

Samenvattend moet ik na het dichtslaan van dit lijvige boek concluderen dat het boek niet de onmisbare en actuele aanrader is die de ronkende teksten op de achterflap mij beloofd hebben (‘outstanding compendium’, ‘extraordinary breadth of topics’, ‘indispensable for those that treat substance use disorders’, ‘utterly current’).

V. Hendriks