In het verleden gingen hulporganisaties in de geestelijke gezondheidszorg vaak op pad naar ontwikkelingslanden met de kennis en ervaring die ze hadden opgedaan in hun eigen land. Het effect van hun inspanningen werd soms gemeten, maar dit gebeurde zelden op een systematische en wetenschappelijk verantwoorde manier. De vraag naar ‘value for money’ bleef daardoor vaak onbeantwoord. Daarin is verandering gekomen. Tegenwoordig moeten hulporganisaties vaak inschrijven op extern gefinancierde projecten. Hun projectvoorstellen dienen wetenschappelijk goed onderbouwd te zijn en zo veel mogelijk voorzien van een beschrijving van het te verwachten rendement.

Het boek Global mental health trials kan hen daarbij behulpzaam zijn. Het geeft heldere en praktische informatie over moderne ontwikkelingssamenwerking, en in het bijzonder over het opzetten en uitvoeren van gerandomiseerde gecontroleerde trials (rct’s) op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg in lage- en middeninkomenslanden. Daarnaast komen de methodologische en ethische kanten ervan en de valkuilen die men hierbij kan tegenkomen uitgebreid aan bod. Het is geschreven voor uitvoerende hulpverleners, zoals psychiaters, psychiatrisch verpleegkundigen, psychologen en maatschappelijk werkers, en voor onderzoekers die zich bezighouden met het opzetten en evalueren van projecten in de curatieve en openbare geestelijke gezondheidszorg.

Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel gaat over de theoretische, technische, statistische, economische en ethische aspecten die een rol spelen bij het opzetten en uitvoeren van trials, zo veel mogelijk met gebruikmaking van bestaande (onderzoeks)instrumenten.

Het tweede deel richt zich op de praktijk. Het beschrijft de behoefte aan zorg voor patiënten met ernstige geestesziekten: psychose, depressie, verslaving aan alcohol, dementie, trauma en stressgerelateerde stoornissen en suïcidepreventie. Elk hoofdstuk begint met een beschrijving van de ziektelast van de aandoening en richtlijnen voor behandeling ervan. Het betreffende hoofdstuk wordt afgesloten met een gevalsbeschrijving waarin het ontwerpen van een rct, de belangrijkste bevindingen, en de methodologische lessen die uit de casus getrokken kunnen worden. Deze informatie is moeilijk te distilleren uit de bronpublicaties van de trials en is daarom een van de hoofddoelen geweest voor dit boek.

Het laatste deel van het boek beschrijft meer algemene economische aspecten, zoals kwaliteit, toegankelijkheid, spreiding van voorzieningen, kosten en baten.

Het boek is een waardevolle gids voor professionals die zich inzetten voor de geestelijke gezondheidszorg wereldwijd, maar ook erg interessant voor mensen die zich een beeld willen vormen over hoe daar momenteel over gedacht wordt.

F. Kortmann