achtergrond De wereldondergangswaan werd door klassieke auteurs zoals Jaspers en Conrad geconceptualiseerd als een specifieke uitingsvorm van de acute psychose die speciale aandacht behoeft in de psychiatrische diagnostiek. Het is de vraag of deze benadering ook actuele relevantie heeft.
doel Een overzicht bieden van de literatuur over de wereldondergangswaan.
methode Literatuurstudie in PubMed en de historische literatuur.
resultaten De wereldondergangswaan begint vaak met een fase die bekendstaat als de waanstemming, waarin subtiele positieve waarnemingsstoornissen kunnen optreden. Later ontstaat vaak een psychotisch beeld met hallucinaties, formele denkstoornissen en in uitzonderlijke gevallen ook suïcidaliteit en/of homicidaliteit. Prevalentiecijfers onder klinische patiënten met een schizofreniespectrumstoornis variëren van 1 tot 8%, met één uitschieter naar 63,5%. Wetzel was de eerste die de wereldondergangs-waan conceptualiseerde als een poging van het brein om betekenis te verlenen aan een wereld waarop het door toedoen van de psychose de greep heeft verloren. De link die hij legde met subtiele waarnemingsstoornissen – met organiciteit als mogelijke oorzaak – is ook vandaag nog relevant.
conclusie Patiënten met een zich ontluikende wereldondergangswaan verdienen vroegdiagnostiek naar neurobiologische correlaten van hun waarnemingsstoornissen en daarnaast adequate behandeling van hun psychose.