Rationality and compulsion, applying action theory to psychiatry is een uitgave uit de succesvolle reeks International perspectives in philosophy and psychiatry van Oxford University Press. De reeks is in 2003 door Bill Fulford en John Sadler opgezet om het interdisciplinaire veld van de filosofie en de psychiatrie een internationaal forum te bieden. Volgens Natalie Banner en Tim Thornton, die enkele maanden terug zeven uitgaven uit deze reeks uitvoerig bespraken in het onlinetijdschrift Philosophy, ethics, and humanities in medicine (http://www.peh-med.com/content/2/1/9), kan men drie brede thema's herkennen in de Oxford-reeks: de rol van waarden in de psychiatrische diagnose en de behandeling, de vraag naar de huidige plaats van subjectieve betekenis in de psychiatrie en haar verhouding met de klassieke wetenschappelijke verklaringsmodellen en ten slotte de wetenschappelijke status van feiten en bewijsvoering die moeten bijdragen tot de psychiatrische diagnoses. In dit boek wil de auteur psychiatrische ziektebeelden onderzoeken vanuit de actietheorie. De actietheorie is een filosofische discipline die zich bezighoudt met theorieën over het tot stand komen van een intentionele handeling of activiteit. Is de handeling intentioneel of niet, wat zijn de oorzaken en de gevolgen, zijn er vrije wil en morele verantwoordelijkheid? De auteur start voor de niet-filosofen met een zeer uitgebreide inleiding in de actietheorie en belooft een beter inzicht in psychiatrische ziektebeelden. Hij biedt op basis van de actietheorie een nieuwe analyse van het begrip 'compulsie' en past dit toe op de waan, dwangstoornis, kleptomanie en fobie. Hoewel deze reeks de ambitie heeft om de filosofie dichter bij de psychiater te brengen, is dit boek daar niet in geslaagd. Het is te filosofisch en te weinig psychiatrisch. De inleiding in de actietheorie voor de niet-filosofen beslaat maar liefst 140 van de 201 pagina's, waardoor de auteur al bij de eerste hoofdstukken de geïnteresseerde psychiater is verloren, en de inleiding - zoals het gehele boek uiteindelijk - meer voor filosofen is bestemd. De laatste 35 pagina's, die wel aan de psychiatrie zijn gewijd, zijn zeker boeiend, maar niet gemakkelijk te lezen. De stijl van de auteur is stroef en moeizaam, met veel nuanceringen en nodeloze herhalingen. De lezer voelt dat de auteur niet thuis is in de klinische psychopathologie. De psychiatrische terminologie is vaag en niet eigentijds en er ontbreken concrete voorbeelden uit de praktijk. Voor de geïnteresseerde in de actietheorie is dit boek zeker een aanrader, maar voor de psychiater een teleurstelling. De rationaliteit en de compulsie zijn zeker herkenbaar, maar niet de beloofde toepassing in de psychiatrie.

D. Denys