Het begrip 'psychiatrisch onderzoek' heeft in ruimere zin betrekking op 'de complete verzameling van gegevens die relevant zijn voor psychiatrische diagnose en behandeling' en in engere zin op 'het systematisch vastleggen van objectieve en subjectieve psychiatrische symptomen, aanwezig op het moment van het onderzoek of tijdens de huidige ziekte-episode'. De evidence en de systematiek van het psychiatrisch onderzoek in ruimere en engere zin berusten voornamelijk op historisch gegroeide conventies, medische traditie en klinische ervaring van psychiatrische deskundigen. Het schema van het onderzoek van de status mentalis is in de Nederlandse traditie gebaseerd op de 'klassieke' driedeling van de psychische functies in cognitieve, affectieve en conatieve functies. De in 2004 gepubliceerde Nederlandse richtlijn is vooral gebaseerd op de mening van deskundigen en niet-vergelijkend onderzoek. Nader empirisch onderzoek is gewenst, waarbij men zich dient te realiseren dat psychiatrie een toegepaste klinische en ook idiografische wetenschap is, waarbij een verstehend-hermeneutische benadering onontbeerlijk is.