Licht op het slaap-waakritme bij ouderen en op dementie
samenvatting Vrijwel alle fysiologische processen vertonen een ritme van ongeveer 24 uur (circadiaan). Bij ouderen, en nog in sterkere mate bij demente ouderen, worden deze ritmes instabiel en vertonen zij een verminderde amplitude. Dit overzichtsartikel beschrijft de functionele veranderingen van de hypothalame suprachiasmatische kern, het centrum van het circadiane systeem. Deze veranderingen hebben negatieve consequenties voor gezondheid, slaap, stemming, cognitie en welbevinden bij gezonde en bij demente ouderen. Het circadiane systeem blijkt op hoge leeftijd minder geprikkeld te worden ten gevolge van een verminderde blootstelling aan helder licht, een geringere productie van melatonine, afgenomen fysieke activiteit, en een verminderde aanvoer van somatosensorische en thermoreceptieve prikkels. Dit artikel behandelt alleen de verminderde blootstelling aan helder licht. Deze verminderde blootstelling lijkt inactivatie van neuronen van de hypothalame suprachiasmatische kern te bevorderen. Het aanbieden van extra licht blijkt bij oudere dieren tot functioneel herstel van deze geïnactiveerde neuronen te leiden. Bij de oudere, al dan niet demente mens blijkt extra licht de bovengenoemde veronderstelde negatieve consequenties van een slecht functionerend circadiaan systeem te verlichten. Deze bevindingen wijzen op behoud van plasticiteit van het circadiane systeem op hoge leeftijd, en ondersteunen het belang van langdurig placebogecontroleerd, gerandomiseerd onderzoek naar mogelijke preventieve effecten van dagelijkse suppletie van helder licht op de gezondheid en het welbevinden van ouderen.