In deze bijdrage wordt de vraag naar het ontstaan van de ouderenpsychiatrie gesteld. Hoe hebben de vier bouwstenen voor dit nieuwe vakgebied: wetenschappelijk onderzoek, doelgroep, categoriaal hulpaanbod en specialistische hulpverleners, zich in onderlinge samenhang ontwikkeld?
Tussen 1900 en 1995 zijn er, in drie onderzochte tijdschriften, vier perioden geweest met relatief veel aandacht voor het begrippenpaar ouderen en psychiatrie. In die perioden zijn ook de meeste proefschriften over dit onderwerp geschreven.
Inhoudelijke analyse van deze vier bloeiperioden laat zien dat in het wetenschappelijk onderzoek geen fundamenteel nieuwe inzichten ontstonden. In het gehele tijdvak werd de leeftijd beschouwd als een pathogenetische en pathoplastische factor, en specifieke psychiatrische ouderdomsziekten werden niet gepostuleerd. Wel evolueerden de patiënten tussen 1900 en 1995 van gewone patiënt tot doelgroep, waarvoor vanaf 1950 een categoriaal hulpaanbod werd ontwikkeld.
Specialisering en professionalisering van hulpverleners en wetenschappers vond plaats tussen 1980 en 1995. Deze professionals brachten de onderlinge samenhang tussen de drie andere bouwstenen aan. Dit is van doorslaggevend belang geweest voor de ontwikkeling van de ouderenpsychiatrie.