Acht jaar geleden besloot ik open te zijn over mijn eigen ervaring met psychisch lijden. Merkwaardig genoeg is dit nog steeds een vermeldenswaardig gegeven ondanks het feit dat vrijwel alle organisaties in de geestelijke gezondheidszorg het belang van ervaringsdeskundigheid in hun missie en visie hebben opgenomen. Veel psychiaters en psychologen houden nog steeds hun mond over hun eigen levenservaring en laten dit graag geheel over aan de ervaringsdeskundigen.

In hetzelfde jaar waarin ik open werd, werd ik ook teruggefloten tijdens een congres waarin ik mezelf ervaringsdeskundige noemde. Ik schrok daar even van terug, zelfs wat verontwaardigd: ‘Ben ik open en dan is het weer niet goed’. Om meteen te beseffen dat deze kritiek terecht was. Met open zijn over eigen ervaring met beperking, herstel en terugval ben ik nog niet meteen een deskundige. Stap 2 heb ik inmiddels ook genomen, ik kan het verwoorden, delen en erop reflecteren. Wat daarop dient te volgen is het onderzoeken van andere bronnen en een opleiding volgen in attitude en vaardigheden, zodat ik mijn ervaringsdeskundigheid kan inzetten in verschillende rollen.

Het is vanuit deze achtergrond dat ik het boek Professioneel inzetten van ervaringsdeskundigheid met veel plezier en herkenning heb gelezen. Ik heb er ook van bijgeleerd. Historisch gezien is er een duidelijke ontwikkeling vast te stellen. Nederland is zoals wel vaker geen koploper, maar de ontwikkeling is wel grondig doorgevoerd: van een lastige, maar aardige aanvulling, via een nuttige zinvolle bijdrage tot een noodzakelijk onderdeel.

De kracht van dit boek is dat de auteurs de beschrijving van deze historie integreren met de rapportage van actieonderzoek en praktische handvatten bieden hoe dit in een organisatie vorm te geven. Er is een uitgewerkte functiebeschrijving voor de afdeling P&O en aandacht voor de belangrijke rol van het middenmanagement die moet balanceren tussen innovatie en behoud. De hoofdstukken worden afgewisseld door prettig leesbare intermezzi.

De belangrijkste lessen voor mij waren om ervaringskennis te beschouwen als tacit knowledge en het participatief kunstgebaseerd onderzoek als een manier om dit uit te drukken.

Ook mogelijke keerzijden worden niet geschuwd. Er is immers geen enkele interventie die niet ook averechts kan uitpakken, dat geldt ook voor de inzet van ervaringsdeskundigheid. Het boek is ook een goede inleiding op participatief actieonderzoek (PAR) waarbij de onderzoeksopzet zich in de dialoog met de geïnterviewden ontwikkelt.

Wat ik miste, was een internationaal perspectief. Peer support is een wereldwijde beweging aan het worden, ook in landen in Afrika, waar een voor ons interessante ontwikkeling plaatsvindt.

R. Keet, psychiater, Heiloo