Na enkele eerdere praktijkboeken over routine outcome monitoring (rom; zie literatuur) is er recent een nieuwe loot aan de stam gekomen: deze leidraad van Suzan Oudejans en Masha Spits (2018). Is die nieuwe loot een waardevolle aanvulling? Volgens de auteurs wel, getuige de achterflaptekst van het boek. Hun doel was het schrijven van een positieve, praktijkgerichte bron voor het gebruik van rom en benchmarken. Die positieve insteek start met de optimistische boektitel: Snel succes met rom (zonder uitroepteken).

Het boek werd afgerond medio voorjaar 2017, toen de kritiek rondom rom en benchmarken uitmondde in de landelijke actie ‘Stop (Benchmark met) rom’ en het bekende vervolg erop. In hun inleiding melden de auteurs daarover dat ze er in het boek voor gekozen hebben ‘… om ons niet te wagen aan een oordeel of ons in de discussie te mengen.’ Daarmee lijkt het alsof de auteurs daaraan hun vingers niet wilden branden. Die indruk is echter niet terecht, want hun boek bevat een redelijk complete samenvatting van de kritiek en de rom-impasse zoals beschreven in bijvoorbeeld relevante artikelen in het Tijdschrift voor Psy­-
chiatrie.

De boektitel doet niet vermoeden dat zo’n 5 van de 11 hoofdstukken over benchmarking gaan. Niet onlogisch, want de auteurs hebben met hun bureau (Mark Bench) veel expertise op dat vlak. Twee hoofdstukken zijn zelfs specifiek gewijd aan uitleg over Stichting Benchmark ggz. In de overige hoofdstukken van het boek worden verdere basics van rom nog eens helder op een rijtje gezet (doel, achtergrond, gebruik in de ggz, meetinstrumenten, software en procedure).

In het algemeen hebben de auteurs de lat voor zichzelf hoog gelegd door bijna alle relevante aspecten van rom aandacht te willen geven. Dat lukt bij het ene aspect beter dan bij het andere. Zo is de empirische onderbouwing van rom en van benchmarking middels rom het minst compleet. Beter uitgewerkt en ook inspirerend is het praktijkgerichte aspect van rom over het terugkoppelen van rom-resultaten naar de cliënt middels een gesprekstechniek die vooral bekend is uit de verslavingszorg (eerder werkveld van de auteurs): motiverende gespreksvoering (mgv). Volgens de auteurs biedt mgv, vergeleken met het verwante oplossingsgerichte feedbackgesprek, explicietere handvatten voor het bespreken van behandeluitkomsten met de cliënt, waardoor zijn/haar motivatie om te veranderen of zich te committeren aan de behandeling wordt versterkt.

Inmiddels hebben de auteurs ook ervaring opgedaan met het geven van zo’n combi-training mgv/rom aan ggz-professionals. Het state-of-the-art bewezen effect van mgv voor de aanpak van problematisch middelengebruik en enkele andere probleemgebieden is bescheiden, maar significant. Daarom acht ik gecontroleerd onderzoek naar de toepassing van mgv bij rom waardevol, te meer daar veel ggz-professionals bekend zijn met allebei. Het zou mooi zijn als mgv (of een andere gestructureerde gesprekstechniek) het klinische gebruik van rom in de behandel­kamer een extra zetje zou kunnen geven.

Tot slot kom ik terug op mijn beginvraag in hoeverre dit boek een waardevolle aanvulling is. De door de auteurs breed geformuleerde doelgroep voor hun boek (ggz-behandelaars, managers, onderzoekers en projectleiders) lijkt te optimistisch, gezien eerdere praktijkboeken met duidelijk beschreven basics van rom en benchmarking. Daarom zal dit boek vooral waardevol zijn voor lezers die niet of minder bekend zijn met rom en/of benchmarking. De informatie over hoe rom-resultaten terug te koppelen naar de cliënt via mgv als onderdeel van behandeling kan daarentegen interessant zijn voor alle ggz-professionals. Jammer dat hieraan slechts anderhalf hoofdstuk van het boek is gewijd.

• Beurs E de, Barendregt M, Warmerdam L (red). Behandeluitkomsten. Bron voor kwaliteitsbeleid in de ggz. Amsterdam: Boom; 2017.
• Buwalda VJA, Nugter MA, Swinkels JA, Mulder CL (red). Praktijkboek ROM in de ggz. Een leidraad voor gebruik en implementatie van meetinstrumenten. Utrecht: De Tijdstroom; 2011.
• Buwalda VJA, Nugter MA, van Tilburg W, Beekman ATF (red). Praktijkboek ROM in de ggz II. Implementatie en gebruik bij verschillende doelgroepen. Utrecht: De Tijdstroom; 2013.
• Hees S van, van der Vlist P, Mulder N (red). Van weten naar meten. ROM in de ggz. Amsterdam: Boom; 2011.

   

I.V.E. Carlier, hoofd Onderzoek, Leiden